Dit artikel verscheen in tijdschrift de Kaarsvlam van de Mellie Uyldert Stichting onder redactie van Satyamo Uyldert (Jaargang 72-deel 2 in 2017)
Het voorjaar is de tijd om te reinigen: na een periode van naar binnen keren in de wintermaanden kunnen we besluiten om alle muizenissen en afvalstoffen die we wellicht onbewust hebben verzameld weer te gaan opruimen. Zowel in huis als in het lichaam. Voorjaarskuren kun je op allerlei manieren volgen, met reinigende thee en voeding. Het is een beetje in de vergetelheid geraakt, maar ook in deze tijd kan het hard nodig zijn. Kruiden kunnen daarbij ondersteunend werken. Vanwege zijn reinigende eigenschappen belichten we de berk.
De berk is een ranke boom, met de kenmerkende witte stam, sierlijk met de kleine ritselende blaadjes. De berk staat symbool voor reiniging en zuiverheid. Het wezen van de berk is licht, wit en stralend en elegant. De boom komt zeer veel voor in Scandinavië, waar de dagen zo donker kunnen zijn. De berk brengt licht in deze dagen door haar ranke uitstraling. Ze wordt ook wel “de vrouwe van het woud” genoemd. Bij de Kelten was de berk verbonden met Brigid, de godin van dichtkunst, bescherming en smeedkunst. Op 2 februari viert men in Ierland nog steeds het feest van St. Bride om haar te vereren, een feest van wedergeboorte. Ook al is het rond die tijd nog koud, men kan al met de reiniging beginnen, zoals men vroeger in de vastentijd deed.
Men kan de berk op verschillende manieren inzetten: berkenblad-thee of berkensap en berken-haarwater. Men ranselde zich vroeger af met de berkentwijgen om de reiniging in gang te zetten! Nu doen we dat niet meer, maar een reinigingskuur in het voorjaar kan altijd, evenals het opruimen van alle oude afgedane zaken in huis en geest.
Weleda heeft een prachtig berken-elixer in het assortiment, maar je kunt ook zelf aan de slag gaan.
GENEESKRACHTIGE EIGENSCHAPPEN:
De voornaamste eigenschap van de berk is het afvoeren van vocht en op zachte wijze stimuleren van de uitscheiding via de nieren.
Nog even op een rij:
*vocht-afdrijvend
*bloedzuiverend
*antiseptisch
*bevordert de galtoevoer
*urinezuur-afdrijvend
*wondhelenden
*transpiratie-bevorderend.
TE GEBRUIKEN BIJ:
reuma, waterzucht, jicht, blaas-of galstenen, nierstenen, ontstekingen van de urinewegen, haarproblemen
HOE KAN IK HET GEBRUIKEN EN WELK DEEL?
BERKENBLAD:
Pluk de jonge blaadjes in het voorjaar, in de frisse ochtenduren en gebruik ze vers volgens onderstaand recept.
Je kunt ook blad drogen om te bewaren voor later in het jaar.
Thee van het blad: een flinke theelepel fijngeknipt blad op een kopje gekookt water, tien minuten laten staan, afzeven, en twee tot drie maal daags een kopje drinken.
Niet langer dan een maand gebruiken.
Heel jong berkenblad is eetbaar in een salade.
BERKENSAP:
Berkensap heeft een verjongende kracht en geeft weer levenslust. Door berkensap te drinken kan men contact maken met de lieflijke energie van de berk.
Men kan wat sap aftappen van de boom bij lusteloosheid en voorjaarsmoeheid. Dit moet vroeg in het voorjaar gebeuren, vóórdat de boom blaadjes krijgt, maar niet vroeger dan de maand maart. Werkwijze:
Knip een stukje van een laaghangende tak en bind er een lege plastic fles aan vast met een touwtje. De volgende dag zal er al behoorlijk wat sap in de fles gedruppeld zijn.
Het sap is eventueel in te vriezen, want het is slechts drie dagen houdbaar. Voor de reinigingskuur kun je drie maal per dag een eetlepel sap met wat water innemen, bij de maaltijden. Het sap bevat veel suiker, water, looistof, vitamine C en etherische olie.
Tap nooit te veel sap af, want het schaadt hoe dan ook de boom, hooguit een paar dagen en niet meer na de maand april.
SOORTEN EN NAAMGEVING
Er bestaan vele soorten: onder andere Betula pubescens (zachte berk) en Betula pendula (ruwe berk of zilverberk). Sommige soorten zijn spontaan met elkaar gaan kruisen.
Ze kunnen alle gebruikt worden. De naam betula heeft te maken met het Keltische woord “betu”, wat slaan betekent. Hier vinden we dan weer de connectie met het slaan van de berkentakken op het lichaam, na het saunabezoek om de bloedcirculatie te stimuleren.
ASTROLOGIE
In de astrologie wordt de boom geassocieerd met de planeet Venus. De zachte, vrouwelijke en elegante energie van de boom past goed bij het beeld van deze planeet.
Medisch-astrologisch gezien heerst Venus (onder andere) over de nieren, in de wetenschap wel de ”elegantste van alle organen” genoemd. De vocht-afdrijvende werking via de nieren is hier al genoemd. Echter, de boom met de ritselende blaadjes, de zacht wuivende twijgjes en het ranke silhouet heeft absoluut ook een verbinding met Mercurius.
RUNE “BIRKANA“
Runen vormden het alfabet dat als communicatiemiddel werd gebruikt door Germaanse stammen in Noord-Europa. Via de runen kregen de Germanen ook contact met hun Goden. Het woord rune betekent “geheim’ of “mysterie”. Men kerfde ook runen in hout of steen om positieve krachten aan te trekken. De rune die bij de berk past is “Birkana”, de oorsprong van het woord is berkentak. Birkana is een symbool voor reiniging, zuiverheid en vruchtbaarheid. De rune werd in rituelen gebruikt om vruchtbaarheid aan te trekken en een gezond familie-leven te waarborgen. In voorspellingen symboliseert Birkana een nieuw begin en wordt sterk geassocieerd met het vrouwelijke. Moederschap en opvoeding zijn ook aspecten van Birkana.
ETHERISCHE OLIE
Wie in de stad woont en misschien weinig contact heeft met bomen kan via etherische olie toch een verbinding maken met de berk. Een Engels bedrijf heeft onlangs twee etherische oliën op de markt gebracht: één gemaakt van de bast van de berk (berkenteer) en één gemaakt van het berkenblad en de twijgen. De olie kan gebruikt worden in een brandertje, zodat we via de geur contact maken met de lieflijke energie van de berk. Maar het kan ook in een massage-olie gebruikt worden, (nooit onverdund op de huid aanbrengen!) en heeft dan weer dezelfde vocht-afvoerende werking.
Niet inwendig gebruiken.
CREATIEF EN NUTTIG GEBRUIK
Van sommige soorten berkenschors werden vroeger zelfs schoenen gemaakt: omdat de buitenste laag van de berk zich vaak vernieuwt valt de schors naar beneden. Zelfs om kano’s te maken werd de schors gebruikt. Ook als de schors nat is zou het nog altijd makkelijk vlam vatten en als aanmaakhoutje kunnen dienen. Soms zie je een berkensoort met heel dunne, witte papier-achtige schors, de papierberk. Dit berkenschors kun je creatief inzetten: kleine kransjes omwikkelen voor een mooi effect. Of je maakt er een mooie kaarsenhouder van, door een hartjesvorm uit de bast te stansen/snijden en een glaasje hiermee te omwikkelen.
Om de lichte, ranke energie van de berk te vieren….en de reiniging te symboliseren.
© Brita Falk
Medische disclaimer;
In de kruiden-artikelen is informatie te vinden over kruiden en het (medicinaal) gebruik daarvan. De informatie is bedoeld als bron en niet als medisch handboek. Kruiden kunnen bij langdurig en ondeskundig gebruik schadelijk zijn. Kruiden kunnen de werking van andere geneesmiddelen beïnvloeden. Niet alle kruiden zijn voor iedereen geschikt. De auteur van deze artikelen kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor niet gewenste reacties op recepten, tips en instructies die gegeven worden in de artikelen.