Komkommerkruid- Het kalme moedige hart

Mijn artikel over bernagie was te lezen in de Idealist, tijdschrift voor universeel bewustzijn onder redactie van Satyamo Uyldert van de Mellie Uyldert-stichting
(jaargang 2020 nr. 4)

Bernagie  (Borago Officinalis)
Het kalme moedige hart

Met de lieflijke, hemelsblauwe sterretjes vrolijkt bernagie, ook wel komkommerkruid genoemd, onze tuinen op. In het voorjaar is het snel gezaaid waarna zich eerst de steel ontwikkelt die fijne haartjes heeft. Ook het blad en de bloemknoppen zijn bedekt met zilveren haartjes. Al snel ontvouwen zich de blauwe sterren, vijfpuntig is de bloem die je in allerlei zomerse drankjes kunt gebruiken als vrolijke versiering. Maar ook je salade kun je versieren met de eetbare bloemen die elke dag op de grond vallen.
Voor de bijen is de bloem erg aantrekkelijk, komkommerkruid wordt vaak voor de heerlijke honing gekweekt. Uit de zaden wordt olie gewonnen. Het kruid is éénjarig, maar zaait zichzelf uit. Dus ben je er ooit aan begonnen, dan ben je verzekerd van jaarlijkse bloemen!

Naamgeving
Bernagie komt uit de ruwbladigen-familie (Boraginaceae) en komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zee-gebied. Nu komt het kruid ook in Europa voor. Ze is verwant aan smeerwortel, ruwe vergeet mij niet, gewone vergeet-mij-niet en het longkruid. 
De Latijnse naam is een verbastering van cor ago dat vrij vertaald ik werk op het hart betekent. Dit moet men echter niet letterlijk opvatten maar figuurlijk want het gaat hier meer om de kalmerende werking van bernagie, waarover later meer. In oude middeleeuwse kruiden-geschriften vond men de volgende tekst: Ik, Borago, geef altijd moed.
Het kruid wordt ook wel boragie genoemd. In het Engels heet het borage en het heeft ook de naam starflower. Onze naam komkommerkruid zou te maken hebben met de komkommer-achtige smaak van de bloemen. De naam prikneusje komt ook voor, ruwbladige hebben altijd iets prikkerigs. Er is ook een prachtige sneeuw-witte variant!

Werking: 
-slijmoplossend
-verzachtend voor de slijmvliezen
-ontstekings-werend
-kalmerend
-zweet-afdrijvend
-zenuw-versterkend
-verkoelend

Toepassing:
-angst en moedeloosheid (verdrijft negatieve gedachten en maakt vrolijk)
-pre-menstrueel syndroom en overgangsklachten( reguleert het evenwicht van oestrogeen)
-huiduitdroging (acne en psoriasis)
-nervositeit
-aandoeningen van longen en luchtwegen

Signatuurleer en werking: planten die hun bloemetjes laten hangen werken positief op het tobberig gemoed, bij komkommerkruid zien we dat ook. De zachte haartjes op stengel en blad wijst op werking op de slijmvliezen en huid. De wortel gaat zeer diep, een zogenaamde penwortel. Dat helpt om goed te aarden!

Gebruik: welke delen van de plant kan men waarvoor  gebruiken?
Let op: er zijn twee kampen met betrekking tot het inwendig gebruik van blad van bernagie. De ene groep zegt dat je best af en toe wat blad door je soep kan snipperen. Dit is overal te vinden zonder waarschuwing: zelfs als je bij een bloemencatalogus bernagie wil bestellen vind je de beschrijving: “eetbaar blad”. De andere groep zegt: wees voorzichtig, want langdurig gebruik in hoge concentraties is zeker schadelijk voor de lever vanwege de aanwezigheid van pyrrolizidine alkaloïden. Wees dus verstandig bij leverproblematiek en gebruik het dan niet inwendig. Diegenen die het aandurven verwarmen het blad altijd, want bij verhitting zijn deze stoffen sowieso niet meer werkzaam. 
De bloemen bevatten géén pyrrolizidine alkaloïden en kunnen gewoon gegeten worden. De olie van de zaden wordt medicinaal gebruikt en kent ook geen bezwaren zoals hierboven genoemd.
(Gebruikt u medicijnen dan is overleg met een arts en gediplomeerd kruidkundige altijd noodzakelijk. )

Sap: men kan het kruidensap uit verse plantendelen drinken, het blad en de steel bevat veel kiezelzuur. Je kunt de plantendelen in een knoflookpers uitpersen of in een sapcentrifuge: dan is er wel veel plantmateriaal nodig. Het drinken van het sap werkt verkoelend en verwijdert gifstoffen uit het lichaam en verdrijft zo melancholieke buien.
Blad kan men bijvoorbeeld stoven als spinazie of door de soep snipperen. Wel jong blad nemen, het kan een beetje prikken vanwege de haartjes. Men zet thee van alle bovengrondse delen om de borstvoeding op gang te brengen.
Bloemen kan men gebruiken om hartige hapjes mee op te fleuren of men voegt ze aan de salade toe. Ook op taarten en gebak met doet de blauwe kleur het prachtig, vooral als het een witte taart is zoals kwarktaart vanwege het contrasterende kleureffect. 
Olie uit de zaden wordt voornamelijk medicinaal gebruikt. Het kan effectief zijn bij huidproblematiek zoals acne, droge huid. Het vermindert ontstekingen en kalmeert stress. Bernagie-olie heeft een regulerende werking op de hormoonhuishouding door het hoge gehalte aan gamma-linoleenzuur. Met name bij overgangsklachten in te zetten. (deskundig advies is belangrijk om de juiste verhoudingen te bepalen) Teunisbloem-olie en zwarte bessen-zaden bevatten ook gamma-linoleenzuur maar bernagie-olie heeft het hoogste percentage. Het voordeel van de capsules is dat ze makkelijk in te nemen zijn en lang houdbaar zijn. Bernagie zet de bijnieren aan tot het aanmaken van adrenaline, het vlucht-of-vecht-hormoon.  

Symboliek en astrologie
Moed is dus onlosmakelijk symbolisch verbonden met het komkommerkruid. In het Engels zegt men: ”borage for courage”.  Het is symbolisch maar ook letterlijk, vanwege de eerder genoemde werking van de regulering van de adrenaline-productie. Het kruid wordt ook wel ‘nachtlichtje’ genoemd, bedoeld om angst te bestrijden en neerslachtigheid te verjagen. Een vaasje met bloemen in de slaapkamer zorgt voor een rustige slaap en betere dromen. 
Dus aan de ene kant werkt het kruid kalmerend, aan de andere kant zorgt het voor adrenaline. Hoe kan dat? Met kalmeren bedoelt men niet “verlammen” of “verdoven” maar ontspannen. Het verscherpt het inschattingsvermogen: het juiste moment kunnen inschatten om wél of niet actie te ondernemen. Het geeft inzicht hoe de angst te overwinnen en tot actie over te gaan, als dat nodig is. 

Er bestaat een prachtig, waargebeurd verhaal van een vrouw met haar jonge zoon die in een situatie van extreem grote dreiging verkeert. Er is oorlog, angst en ze moeten vluchten. De weg die voor haar ligt is zeer gevaarlijk, er zijn al meerdere mensen omgekomen tijdens het vluchten. De inwoners van het land dat ze moet ontvluchten zijn bekend met de werking van de hemelsblauwe bloemen en geven haar twee kopjes van de thee, met een beetje kaneel en wat citroen en honing. Door het drinken van de thee wordt ze rustiger. Alsof ze in een andere dimensie terecht komt: van kalmte, maar ook moed. 
Ze neemt de beslissing om aan de gevaarlijke tocht te beginnen. Wat volgt is een lange gevaarlijke reis, maar ze weet uiteindelijk veilige grond te bereiken, met haar kind.

Astrologisch gezien delen we het kruid in bij Jupiter. Jupiter geeft levenskracht, optimisme en groei, maar ook overdrijving. Jupiter geeft de ontspanning die nodig is als men is vastgelopen in beperkende, angstige gedachten. De kruiden die bij Jupiter behoren hebben ook een ontgiftende werking en stimuleren de leverfunctie.  Heb je dus een dosis moed nodig, voor welk doeleind dan ook, zoek je heil bij komkommerkruid. Het geeft je hoop! Droog de bloemetjes en maak een fijne potpourri of ontspan door het maken en nuttigen onderstaande zomerse drankjes en hapjes.

Recepten
De bloemen zijn zó decoratief, dat vraagt om culinair gebruik! Vanwege de prachtige blauwe kleur lenen de bloemen zich vooral voor versiering van witte gerechten zoals kwarktaart en zachte geitenkaas. Maar in een heerlijk zomerdrankje doen ze het ook fantastisch, in ijsblokjes ingevroren. 

1.Zwoel zomerdrankje met bernagie-ijsblokjes.
Van tevoren heeft u bloemen verzameld en die in een ijsblokjes-vorm gedaan, liefst een vorm met grote vakjes, dan passen de bloemen er goed in. Water erop gieten en laten bevriezen. Voor de drank neemt u een fles Amé, dit is een heerlijk zoete licht bruisende alcoholvrije drank in verschillende fruitige smaken die bij de natuurvoedingswinkel te verkrijgen is. Schenk de drank in een karaf en voeg schijfjes citroen toe en enkele takjes verse munt en citroenmelisse. Serveer in een prachtig glas met de bernagie-ijsblokjes!

2.Smakelijk zomer-borrelhapje 
Eenvoudig: beleg plakjes komkommer met een schepje kruidenkaas of hüttenkäse. Versier met een bernagie-bloempje.

3.Opbeurende thee van komkommerkruid (niet elke dag gebruiken) 
Voor moed en geestelijke kracht maar ook bij simpele verkoudheid.
Neem een handvol van het blad, bloem en steel, snijd het fijn en doe het in een pannetje met een liter water. Breng het water zachtjes aan de kook en als het kookt draai je het vuur uit en laat het een kwartier trekken. Zeef het en drink 3 kopjes per dag, eventueel op smaak gemaakt met een kaneelstokje en een schijfje limoen.

De angst neemt af en de moed groeit….met het hemelsblauwe komkommerkruid.
© Brita Falk


De Idealist was een tweemaandelijkse uitgave van de Mellie Uyldert Stichting onder redactie van Satyamo Uyldert Contactadres info@deidealist.nl. 
Jaargang 2020 nr. 4:

Terug naar normaal? – Redactie
Het recht op alleen zijn – Mellie Uyldert
Het mentale veld – Heidrun Ernst-Herberth
Het patroon van de mens – Mellie Uyldert
Operaties en astrologie – Joyce Hoen
Bernagie – het kalme moedige hart – Brita Falk
De orde der dingen – Mellie Uyldert
Dualistische nondualisten – Satyamo Uyldert