Grote glanzende zwarte bessen, met kruidige smaak en heerlijk geurend groen blad. Ik associeer bessenstruiken met een boerentuin en dit geeft een ouderwets goed gevoel: de zwarte bes staat daar naast haar zusjes de rode bes (aalbes) en de witte bes. En je kunt ze in juni vaak al plukken, als de zonnestralen de bessen verwarmen en doen kleuren. Ze geeft ons gul haar bessen-pracht: je kunt van de struik snoepen, jam maken, of siroop voor later tijden. En natuurlijk zijn de vogels er dol op, dus dat is nog wel eens een strijd wie de rechtmatige eigenaar is van de bessen….
Pluk vóórdat de zwarte bessen struik gaat bloeien wat van het jonge blad voor in de winter. Gedroogd kun je het goed bewaren, en je maakt een heerlijk kruidige winterthee, samen met frambozenblad bijvoorbeeld. De bessen pluk je als ze goed zwart zijn nadat ze lekker veel zon hebben gehad. Wat een rijkdom: deze struik stond vroeger al bekend als “de struik der duizend deugden.” Heerlijk en veelzijdig dus!
Zwarte bes komt ons afkoelen met haar genezende kwaliteiten. Als we te snel willen gaan, als overmatige vuurkracht naar binnen geslagen is of als we vechten tegen de bierkaai is het tijd om gas terug te nemen. Zwarte bes helpt ons daarbij.
Naamgeving
Zwarte bes is een kruid uit de Ribes-familie en nigrum betekent zwart. Dat is simpel. De bessen worden hier ook wel cassis-bessen genoemd, naar het Franse cassisier. In het Engels heet hij blackcurrant, in het Duits Schwarze johannisbeeren, in het Noors zegt men solbaer (zonnebes). De struiken komen oorspronkelijk uit Noord-Europa en doen het hier erg goed. Ze hebben echt een specifieke smaak, niet iedereen is er dol op.
Werking:
-ontstekings-remmend
-voert vocht af
-anti-bioticum
-verkoelend
-bloeddrukverlagend
-versterkt immuun-systeem
-niertonicum (vooral bijnier)
Toepassingen:
-vochtophopingen
-onvoldoende urineafscheiding
-jicht
-pms
-depressiviteit
-allergieën en astma
-hart en vaatziekten (vernauwing, hoge bloeddruk, vaatspasmen)
-diarree (looizuur in bessen)
Waarschuwing: gemmotherapie niet toepassen bij cortison-medicatie. Overleg met een arts en kruidengeneeskundige. Geen zwarte bes gebruiken bij hemofilie.
Welk deel wordt waarvoor gebruikt ?
-bessen bevatten veel vitamine C en looizuur. Je kunt er sap van maken, of gelei, of jam. Zwarte bes combineert goed met andere bessen zoals rode bes, kruisbes, bramen etc. Je kunt de bessen ook drogen. Neem een lekkere winter-grog bij verkoudheid van een paar fijngestampte bessen in een kop heet water.
-blad kun je gebruiken om thee van te zetten: twee theelepels vers of een theelepel gedroogd blad voor een kop thee. Oogst het voordat de struik gaat bloeien, dan is het blad groen en fris. Als de bessen er zijn, is er meestal ook fris blad gekomen, die kun je dan ook plukken. Drogen kan goed. Je kunt ook een paar bessen aan deze thee toevoegen! Jong blad is ook eetbaar: fijn snipperen door de salade.
-zaden: capsules met de olie van de zaden worden ingezet bij astma, pms, en meno-pauze klachten.
De zaden bevatten veel gamma-linoleenzuur (GLA) net als teunisbloem-zaden olie en komkommerkruid-zaden olie.
-gemmo-therapie: zie onder (dit preparaat is verkrijgbaar bij Bonusan)
Gemmotherapie: de knoppen van de zwarte bes
Gemmotherapie is een belangrijk en specifiek onderdeel van de kruidengeneeskunde. Knoppen of kiemen van planten worden gebruikt om een preparaat te maken. De knoppen die als eerste aan de takken verschijnen bevatten een enorme levenskracht en hebben een sterke werking..Daarom worden ze therapeutisch ingezet en het vanwege het feit dat het zoveel waardevolle stoffen bevat werkt het sterker dan thee van het blad, alhoewel dat ook zeker ontstekingsremmende werking heeft.
Het preparaat stimuleert de bijnierschors tot het afgeven van cortison. Cortison heeft een ontstekingsremmende werking. Zo kan het nuttig zijn bij bijnieruitputting. Vanzelfsprekend moet dit in overleg met een arts én kruidengeneeskundige als prednison of iets dergelijks wordt gebruikt, want dat versterkt elkaar en dat is niet aan te raden.
Zwarte bes is het sterkste nier-tonicum dat voorhanden is in de kruidengeneeskunde.
Het versterkt, het koelt af, remt de ontsteking (maar onderdrukt niet) en stimuleert tegelijkertijd het afweersysteem. Vechten is niet meer nodig.
Mens-type en symboliek
Zwarte bes past bij mensen of situaties die oververhit zijn geraakt. Men is gevoelig voor ontstekingen, letterlijk en figuurlijk. Dan brengt zwarte bes weer de juiste mate van afkoeling.
Als je zwarte bes meer vanuit symbolisch of energetisch oogpunt bekijkt helpt deze om angsten te overwinnen door je eerst te kalmeren. Met name bij angst om alleen te zijn is zwarte bes nuttig.
Recepten
Zwarte bessen siroop
450 gram zwarte bessen
250 gram suiker
250 ml water
1 citroen
Neem een pan met dikke bodem en doe de bessen met het water en de suiker erin. Breng zachtjes aan de kook en laat 5 munten zachtjes sudderen. Stamp dan de bessen fijn met een aardappelpuree-stamper (of gebruik een staafmixer) zodat het sap zoveel mogelijk vrij komt. Voeg de in schijfjes gesneden citroen toe en laat nog twee minuten pruttelen. Dan zeef je het door een stuk kaasdoek, kook het nog even op en giet het kokend heet in een gesteriliseerde fles. Zwarte bessen bevatten veel pectine, dus het de siroop kan behoorlijk dik worden. Bewaren in de ijskast. Heerlijk over ijs!
Power Cassis Bonbons (10 stuks)
-75 gram zwarte bessen
-twee flinke eetlepels notenpasta (amandel bijvoorbeeld)
-negen medjool dadels
-twaalf afgestreken eetlepels fijne havervlokken
-kokosrasp om ze in te rollen
Meng alle ingrediënten behalve de kokos in een food-processor.
Laat het mengsel een kwartier afkoelen in de ijskast want het is en blijft redelijk plakkerig.
Vorm er met je handen balletjes van. Rol ze door de kokos en bewaar ze in de ijskast in een doosje met deksel.
Paarse sandwich-spread! (twee porties)
-100 gram chevre geitenkaas
-50 gram zwarte bessen
-1 eetlepel olijfolie
-1 eetlepel honing
-4 takjes tijm
-een handje gehakte hazelnoten
-4 sneetjes zuurdesembrood
Meng de kaas, de zwarte bessen, de olijfolie, de honing en twee takjes tijm in een food-processor (of met de staafmixer)
Smeer het op de broodjes en garneer met extra honing, de tijm en de hazelnoten. Blijft een week goed in de ijkast.
Koelheid en kalmte zorgt voor kracht met zwarte bes!