Één van de eerste lieflijke witte bloesem-wolken waar we in het voorjaar van mogen genieten is de sleedoorn. Eerst zie je alleen de kale doornige struik, terwijl je nog met je muts op wandelt, want het kan bij tijd en wijle nog flink koud zijn. Dan is er hoop: hele kleine witte puntjes worden zichtbaar aan de dieppaars-zwarte takken: de bloemknopjes komen eraan! Weer een week later is er geen houden meer aan en barsten de knopjes open om hun lieflijke sneeuwwitte vijfbladige bloemen open te vouwen, Ja, het kan nog zijn koud maar de lente-equinox is in aantocht of nét geweest en de bloesem is daar! Evenals de zon, die zich echt al wat vaker laat zien.
Net als haar zusje de meidoorn valt sleedoorn onder de rozenfamilie. Het verschil is groot: bij de sleedoorn komen eerst de bloemen tevoorschijn, bij de meidoorn eerst de blaadjes. En daarin schuilt het grote verschil tussen licht en donker, waarover later meer. De struik kan wel 5 meter hoog worden en groeit makkelijk. De doornige structuur van de struik leent zich heel goed voor vogelnestjes. De struik werd van oorsprong als haag gebruikt om het vee tegen te houden, ook vanwege de enorme doorns.
Er komen heel wat vlinders op de bloesems af. Als ze zijn uitgebloeid vormen zich langzaam de diepblauwe “sleeën”, die in dichte trossen op de tak groeien. Ze zien er lekker uit, maar kunnen niet rauw gegeten worden. Als de vorst erover is geweest smaken ze beter en kunnen de bessen geplukt worden om een heerlijke sleedoorn-likeur te maken, of moes, of elixer. Belangrijk om aan te sterken, want er zit veel vitamine C in de bessen.
Naamgeving:
De naam Prunus spinosa geeft duidelijk aan hoe de struik eruit ziet; een pruim (prunus) met doornen (spinosa=stekelig). De bessen lijken inderdaad op kleine pruimpjes, met hun diep-paarse bedauwde kleur en uiterlijk. Het woord “slee” in de Nederlandse naam van de struik is ook verwant aan het woord pruim in de Slavische talen: sliva. Men maakt in die streken een alcoholische drank van pruimen die verwant zijn aan de sleedoorn. Eén van de volksnamen is trekkebek, natuurlijk verwijzend naar datgene wat er gebeurt als je de bessen rauw van de struik wil eten…En zelfs als je de bessen tot jam verwerkt blijft de smaak wel wat wrang.
In Limburg is de naam sloe gebruikelijk, dat is hetzelfde woord als in de Engelse taal. De naam blackthorn is daar wel gangbaarder. In het Nederlands kom je de naam zwarte doorn ook tegen. In Duitsland wordt het dan Schwarzdorn, verwijzend naar de donkere schors. De sleedoorn wordt ook Mother of the wood genoemd.
Werking:
-samentrekkend
-laxerend
-urine-afdrijvend
-pijn-en krampstillend
-bloedzuiverend
-versterkend
Toepassing
-bij gebrek aan vitaliteit
-bij gebrek aan eetlust
-bij verslijming van de luchtwegen
-om aan te sterken na ziekte
Inhoudsstoffen:
De bessen bevatten veel looizuur, dat geeft de bittere smaak. Door de bessen in te vriezen of de vorst erover te laten gaan verdwijnt dit enigszins. Het blijft echter een bittere vrucht, die niet rauw te eten is. Het blauwzuur (cyanide) heeft daar ook mee te maken. Blauwzuur is een giftige stof maar door de lage concentratie en de vorm die in sleedoorn voorkomt zegt men het met mate te kunnen gebruiken. Aangezien ik voorzichtig ben gebruik ik het zelf met mate.
Er wordt in ieder geval culinair zeer veel mee gewerkt: met name de bessen worden gebruikt voor bijvoorbeeld de Limburgse jenever Voerdrupke.
Welke delen worden waarvoor gebruikt?
Bloemen: thee, siroop
Bladeren: thee en wijn
Bessen: jam, thee, siroop, likeur. Let op: rauw zijn de bessen dus niet eetbaar!
Symboliek en verhalen
Donker en licht
Sleedoorn wordt wel het “donkere” zusje van de meidoorn genoemd. Meidoorn is de zonnige zus, hoort bij het Keltische jaarfeest Beltane (1 mei feest) en sleedoorn is de duistere zuster, gekoppeld aan Samhain, de Keltische start van de winter op 1 november. Ze bloeit dan nog niet, maar de donkere kant is voelbaar. Ook in onze ziel, en dat is precies de bedoeling.
Sleedoorn bloeit dus als eerste, met de sneeuwwitte bloesems op de donkere takken, terwijl de omgeving nog dor en kaal is. Dus zeker een teken van licht in nog koude tijden. Maar de symboliek heeft alles te maken met duisternis. Sleedoorn wordt met ongeluk of zelfs de dood geassocieerd. Zij brengt ons zeker in contact met onze schaduwkant, en leert ons daar juist zonder angst naar te kijken. Laat je licht schijnen in de duisternis, belicht de schaduwkanten van je ziel. Dan wordt het duidelijk en kunnen we negatief denken om zetten in positief.
De doorns brengen ons in contact met onze negatieve kanten waarmee we onszelf en anderen pijn doen. De doorns kunnen symbolisch gebruikt worden om de bubbelvan negatieve gedachten te doorboren, zodat de emotionele giffen vrij komen en genezing kan plaatsvinden. We leren hiernaar te kijken zonder oordeel en zonder angst. Zodat we nieuwe manieren vinden om dit te voorkomen, of om het te accepteren.
De kracht van de struik ligt dus in het aanvaarden van de duisternis.
Er is nog een aantal mooie tegenstellingen te noemen met betrekking tot sleedoorn:
licht-donker, wit-zwart, zacht-scherp, vroeg(bloei)-laat(vrucht) snel-traag, licht giftig- versterkend.
Licht en donker kunnen niet zonder elkaar. Dood en leven horen bij elkaar.
Sleedoorn laat ons dit beseffen, als een natuurlijk proces.
Astrologisch gezien hoort de sleedoorn bij Saturnus. Er zijn ook overeenkomsten met Mars, vanwege de doorns. Hij bloeit als één van de eersten, maar draagt zijn vruchten als één van de laatste.
Die langzaam rijpende bessen passen hierbij, Saturnus heeft tijd nodig. Het sap van de bessen geeft een taaie levenskracht. Bij uitputting en na ziekte is het sleedoorn-sap uitermate geschikt om die levenskracht weer grondig op te bouwen, traag maar zeker.
Weleda maakt een heerlijk sleedoornelixer geschikt voor dit doeleinde. Uitermate geschikt bij voorjaarsmoeheid.
Alle genoemde eigenschappen/symboliek passen bij Saturnus: vertragen, samentrekken, volharden, dood, donker. Velen zijn bang voor de dood. Maar sterven is ook: teruggaan naar het licht…Door acceptatie krijgt men de kans om de angst te transformeren en weet men uit de duisternis de positieve eigenschappen naar voren te halen. Dus weer: niet de kramp en angst van Saturnus maar het belichten van zijn krachten; langzaam opbouwen van uithoudingsvermogen. En de grootste magische werking van de sleedoorn is….bescherming…..de kracht van Saturnus…
Recepten:
Sleedoornlikeur (200 ml)
Voor de bessen moet je wachten tot het herfst is: oktober-november.
De vorst moet eroverheen, dus óf plukken en dan in de diepvries leggen,
of langer wachten tot de winter met flinke vorst.
Het kan zijn dat de vogels je voor zijn geweest….
Benodigdheden:
-een mooi flesje van 200 ml met draaidop of beugeldop
-175 ml witte rum wodka of jenever
-een eetlepel suiker
-twee witte amandelen
-ongeveer 25 sleedoorn-bessen.
Bereiding:vul het flesje met de alcohol en voeg de suiker toe.
Doe de bessen één voor één in de fles, dat past maar net afhankelijk van wat voor fles je hebt. Bij Xenos verkopen ze leuke flesjes. De likeur moet minimaal 6 weken staan. Regelmatig schudden. Tijdens dit proces kleurt de likeur licht-paars, vanwege de kleurstof in de bessen. Het kan ook zijn dat er wat drab indrijft, afkomstig van de bessen. Dus daarom moet het gefilterd worden, ook om de bessen er uit te filteren. Giet door een stuk kaasdoek in een vergiet en vang de likeur op. Schenk weer in het mooie flesje en geniet van de nu diep-rozerode kleur van dit digestieve drankje. Het smaakt bitter!
Kruidenmagie
Wishing thorn: de wens-doorn
Pluk een blaadje of bloem en doe het in een mooi zakje terwijl je een wens uitspreekt. Of je schrijft een wens op een stukje papier en prikt het aan een doorn. zo wordt het een wensboom….
“Zwarte-donder-en-witte-wolkenthee” van de bloesem
Voor wie durft is hier een recept met de bloesem…
Wees er als de kippen bij in dat vroege voorjaar (maart -april) en oogst wat van de witte bloesem. Het is maar kort aanwezig, ze kunnen snel verwelken. Er mag ook wat jong blad bij. Maximaal een kopje per dag vanwege dat blauwzuur.
Droom weg op deze witte-wolken thee! Kijk met liefde naar je schaduwkant. Omarm de duisternis en je zult transformeren….van donker naar licht….en weer terug, want in de duisternis vond je het licht….